Darowizna
PoradnikPrzepisy odnośnie darowizny zawarte są w kodeksie cywilnym z dnia 23 kwietnia 1964 r. (Dz.U.1964r. Nr 16 poz.93). Według art. 888 § 1. przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Przedmiotem darowizny może być każda rzecz posiadająca wartość, zatem także nieruchomości.
Darowizna jest umową nieodpłatną i niewzajemną, co oznacza, że jeżeli w zamian za darowiznę zobowiązujemy się do świadczenia wzajemnego, to w sensie prawnym nie zawieramy już umowy darowizny. Stronami tej umowy mogą być osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. W zasadzie oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego, jednak darowizna zawarta bez zachowania tej formy będzie ważna jeżeli została wykonana. Na przykład umowa darowizny pieniędzy zawarta bez zachowania formy aktu notarialnego będzie ważna jeżeli pieniądze zostały wypłacone. Natomiast umowa darowizny nieruchomości zawsze wymaga formy aktu notarialnego - w innym wypadku będzie nieważna.
Opodatkowanie darowizny
Darowizna opodatkowana jest podatkiem od spadków i darowizn. Wszystkie kwestie związane z tym podatkiem reguluje ustawa z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn. Jeżeli zawieramy umowę darowizny w formie aktu notarialnego, notariusz, który sporządzał będzie umowę, obliczy i pobierze podatek. Jeżeli natomiast zawieramy umowę darowizny na przykład pieniędzy, samochodu czy dzieła sztuki w formie zwykłej pisemnej, to wówczas sami musimy zgłosić się do właściwego urzędu skarbowego i złożyć zeznanie podatkowe. Wysokość podatku ustala się w zależności od wartości darowizny i grupy podatkowej. O zaliczeniu danej osoby do grupy podatkowej decyduje bliskość więzów krwi łączących strony umowy. Ustawa przewiduje też szereg zwolnień z podatku.
Pieniądze i rzeczy ruchome bez podatku
Wprowadzony niedawno do ustawy o podatku od spadków i darowizn art.4a zwalnia od podatku wszelkie darowizny dokonane na rzecz najbliższej rodziny, tj. małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Warunkiem skorzystania z całkowitego zwolnienia z podatku dla osób najbliższych jest jednak złożenie w urzędzie skarbowym zawiadomienia o nabywanym majątku (formularz SD-Z1). Ponadto jeżeli najbliżsi przekazują sobie darowizny pieniężne, muszą spełnić dodatkowy wymóg, a mianowicie udokumentowanie otrzymania pieniędzy. Oba warunki dotyczą jedynie takich sytuacji, kiedy wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie pięciu lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych przekracza 9637 zł. Przez udokumentowanie otrzymania pieniędzy należy rozumieć dowód przekazania pieniędzy na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo kredytową (SKOK) lub przekazem pocztowym. W tych przypadkach należy pamiętać, aby na pocztowym druku wpłaty gotówkowej lub druku polecenia przelewu bankowego w rubryce tytułem wskazać, że chodzi o darowiznę. Wyraźne określenie, w jakim celu dokonywana jest wpłata lub przelew, pozwoli uniknąć ewentualnego zakwestionowania przez urząd skarbowy dowodu przekazania darowizny pieniężnej. W przypadku druku przekazu pocztowego takiego wskazania można dokonać w polu miejsce na korespondencję. Dowodem dla urzędu skarbowego będzie w tym wypadku dowód nadania przekazu pocztowego. Składając w urzędzie skarbowym zgłoszenie SD-Z1 należy przy darowiźnie pieniężnej wpisać informacje dotyczące sposobu przekazania środków. Jeżeli zostały one przekazane na rachunek bankowy lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, w części F formularza należy wpisać nazwę banku lub SKOK-u oraz darowaną kwotę. Natomiast w przypadku przekazania darowizny przekazem pocztowym wpisujemy kwotę darowizny. Dodatkowo w części H deklaracji należy wskazać sposób przekazania pieniędzy. W urzędzie skarbowym trzeba będzie także okazać umowę darowizny. Jeżeli nie dopełnimy tego obowiązku to tracimy prawo do skorzystania z tego zwolnienia, a darowizna podlegać będzie opodatkowaniu na normalnych zasadach, określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.
Nieruchomości bez podatku
Również w przypadku darowizny nieruchomości między najbliższą rodziną (małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha), niezależnie od jej wartości nie zapłacimy podatku. Ponadto w przypadku darowizny nieruchomości nie musimy składać żadnych deklaracji podatkowych ani w inny sposób zawiadamiać urzędu skarbowego. W przypadku bowiem sporządzenia umowy darowizny w formie aktu notarialnego obowiązki związane ze zgłaszaniem darowizn wypełnia za podatnika notariusz jako płatnik podatku. Ustawa przewiduje też szereg innych zwolnień przy nabyciu nieruchomości w drodze darowizny, m.in. zwolnienie nabycia nieruchomości lub jej części wraz z częściami składowymi, z wyjątkiem budynków mieszkalnych i budynków zajętych na cele specjalistycznej hodowli i urządzeń do prowadzenia upraw specjalnych, jednak pod warunkiem, że w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, w chwili nabycia nieruchomość ta stanowi gospodarstwo rolne lub jego część albo wejdzie w skład gospodarstwa rolnego będącego własnością nabywcy i to gospodarstwo rolne będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia. Ponadto w przypadku gdy osoby zaliczane do I grupy podatkowej nabędą budynek mieszkalny, lokal mieszkalny lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego (lub udział w nich), nie zapłacą podatku do 110 m2 powierzchni użytkowej tego budynku lub lokalu. Warunkiem skorzystania z tej ulgi jest zobowiązanie się do zamieszkiwania w nabytym lokalu lub budynku, zameldowanie na pobyt stały i niesprzedawanie lokalu przez 5 lat. Ponadto, aby można było skorzystać z tej ulgi, nie można posiadać innego budynku mieszkalnego, lokalu mieszkalnego, spółdzielczych praw do lokalu mieszkalnego lub w wypadku posiadania takowych - przekazanie ich na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy w terminie 6 miesięcy od dnia darowizny. Nie można także być najemcą lokalu lub budynku, a jeżeli się nim jest, należy rozwiązać umowę najmu w terminie 6 miesięcy od dnia darowizny.
Paweł Puch
Opodatkowanie darowizny
Darowizna opodatkowana jest podatkiem od spadków i darowizn. Wszystkie kwestie związane z tym podatkiem reguluje ustawa z dnia 28 lipca 1983 roku o podatku od spadków i darowizn. Jeżeli zawieramy umowę darowizny w formie aktu notarialnego, notariusz, który sporządzał będzie umowę, obliczy i pobierze podatek. Jeżeli natomiast zawieramy umowę darowizny na przykład pieniędzy, samochodu czy dzieła sztuki w formie zwykłej pisemnej, to wówczas sami musimy zgłosić się do właściwego urzędu skarbowego i złożyć zeznanie podatkowe. Wysokość podatku ustala się w zależności od wartości darowizny i grupy podatkowej. O zaliczeniu danej osoby do grupy podatkowej decyduje bliskość więzów krwi łączących strony umowy. Ustawa przewiduje też szereg zwolnień z podatku.
Pieniądze i rzeczy ruchome bez podatku
Wprowadzony niedawno do ustawy o podatku od spadków i darowizn art.4a zwalnia od podatku wszelkie darowizny dokonane na rzecz najbliższej rodziny, tj. małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Warunkiem skorzystania z całkowitego zwolnienia z podatku dla osób najbliższych jest jednak złożenie w urzędzie skarbowym zawiadomienia o nabywanym majątku (formularz SD-Z1). Ponadto jeżeli najbliżsi przekazują sobie darowizny pieniężne, muszą spełnić dodatkowy wymóg, a mianowicie udokumentowanie otrzymania pieniędzy. Oba warunki dotyczą jedynie takich sytuacji, kiedy wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie pięciu lat, poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych przekracza 9637 zł. Przez udokumentowanie otrzymania pieniędzy należy rozumieć dowód przekazania pieniędzy na rachunek bankowy nabywcy albo jego rachunek prowadzony przez spółdzielczą kasę oszczędnościowo kredytową (SKOK) lub przekazem pocztowym. W tych przypadkach należy pamiętać, aby na pocztowym druku wpłaty gotówkowej lub druku polecenia przelewu bankowego w rubryce tytułem wskazać, że chodzi o darowiznę. Wyraźne określenie, w jakim celu dokonywana jest wpłata lub przelew, pozwoli uniknąć ewentualnego zakwestionowania przez urząd skarbowy dowodu przekazania darowizny pieniężnej. W przypadku druku przekazu pocztowego takiego wskazania można dokonać w polu miejsce na korespondencję. Dowodem dla urzędu skarbowego będzie w tym wypadku dowód nadania przekazu pocztowego. Składając w urzędzie skarbowym zgłoszenie SD-Z1 należy przy darowiźnie pieniężnej wpisać informacje dotyczące sposobu przekazania środków. Jeżeli zostały one przekazane na rachunek bankowy lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, w części F formularza należy wpisać nazwę banku lub SKOK-u oraz darowaną kwotę. Natomiast w przypadku przekazania darowizny przekazem pocztowym wpisujemy kwotę darowizny. Dodatkowo w części H deklaracji należy wskazać sposób przekazania pieniędzy. W urzędzie skarbowym trzeba będzie także okazać umowę darowizny. Jeżeli nie dopełnimy tego obowiązku to tracimy prawo do skorzystania z tego zwolnienia, a darowizna podlegać będzie opodatkowaniu na normalnych zasadach, określonych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.
Nieruchomości bez podatku
Również w przypadku darowizny nieruchomości między najbliższą rodziną (małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha), niezależnie od jej wartości nie zapłacimy podatku. Ponadto w przypadku darowizny nieruchomości nie musimy składać żadnych deklaracji podatkowych ani w inny sposób zawiadamiać urzędu skarbowego. W przypadku bowiem sporządzenia umowy darowizny w formie aktu notarialnego obowiązki związane ze zgłaszaniem darowizn wypełnia za podatnika notariusz jako płatnik podatku. Ustawa przewiduje też szereg innych zwolnień przy nabyciu nieruchomości w drodze darowizny, m.in. zwolnienie nabycia nieruchomości lub jej części wraz z częściami składowymi, z wyjątkiem budynków mieszkalnych i budynków zajętych na cele specjalistycznej hodowli i urządzeń do prowadzenia upraw specjalnych, jednak pod warunkiem, że w rozumieniu przepisów o podatku rolnym, w chwili nabycia nieruchomość ta stanowi gospodarstwo rolne lub jego część albo wejdzie w skład gospodarstwa rolnego będącego własnością nabywcy i to gospodarstwo rolne będzie prowadzone przez nabywcę przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia. Ponadto w przypadku gdy osoby zaliczane do I grupy podatkowej nabędą budynek mieszkalny, lokal mieszkalny lub spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego (lub udział w nich), nie zapłacą podatku do 110 m2 powierzchni użytkowej tego budynku lub lokalu. Warunkiem skorzystania z tej ulgi jest zobowiązanie się do zamieszkiwania w nabytym lokalu lub budynku, zameldowanie na pobyt stały i niesprzedawanie lokalu przez 5 lat. Ponadto, aby można było skorzystać z tej ulgi, nie można posiadać innego budynku mieszkalnego, lokalu mieszkalnego, spółdzielczych praw do lokalu mieszkalnego lub w wypadku posiadania takowych - przekazanie ich na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy w terminie 6 miesięcy od dnia darowizny. Nie można także być najemcą lokalu lub budynku, a jeżeli się nim jest, należy rozwiązać umowę najmu w terminie 6 miesięcy od dnia darowizny.
Paweł Puch
Czytaj także:
Zamiana nieruchomości
Zamknij [x]